Julien Courcier Cortegoso

A noite na que tódalas ovellas dos Lousame apareceron mortas era unha noite escura e pecha. A pesar de ser un verán caluroso sopraba unha brisa xélida por todo o Penaval. Uxío Cernada non podía durmir. Observaba a súa muller baixo o raio do luar que entraba polas fendas da fiestra. Levaba varias noites padecendo dun repentino insomnio que o preocupaba, pois sempre que non podía durmir era porque algo malo estaba a piques de suceder. Era unha cousa de familia. A súa nai e o seu avó antes ca ela tamén padecían daquel insomnio agoirador. Así que cando escoitou os berros de Francisco Lousame co rachar da alba, soubo que non lle faltara razón ao inquietarse. 

Tódalas ovellas sen excepción achábanse deitadas no chan totalmente inertes. Non había indicio ningún de mordedura ou enfermidade. Era coma se todas se visen sorprendidas por un soño mortal. A única cousa que estaba fóra de lugar era un cheiro no ar como de ovos podres. Na casa dos Lousame reinaba o medo, a confusión e a tristeza. Media vila acudiu para constatar o acontecido, mais tamén para axudar aos Lousame a enterrar os cadáveres. Nas semanas seguintes tamén lles levarían algún animal para axudalos a repoñer o seu gando, pero esa é outra historia que agora non nos atinxe. 

Aquela mesma tarde, unha vez enterrada a derradeira ovella, Uxío Cernada pechouse na pequena biblioteca da casa para le-los cadernos da súa nai. Algo tiña aquel estraño suceso de familiar. Non era a primeira vez que escoitaba cousa semellante.

A nai de Uxío dedicara media vida a recoller do seu puño e letra canto saber había na vila. Escribiu as lendas, os sucesos, as xenealoxías das xentes de San Lourenzo, as herbas ou pócemas que levaban séculos empregando e, en definitiva, canto puidera ser útil para as seguintes xeneracións. Marta Cernada puido ser a maior erudita do reino. Por desgraza para todos non tivera nunca acceso as grandes bibliotecas documentais doutras vilas ou cidades. No canto diso escoitou as vellas e vellos, percorreu parroquias e experimentou na medida en que puido. Era unha muller metódica e ordenada polo que os seus cadernos eran moi fáciles de ler. 

Se Uxío Cernada non fose deses homes que non cren nada que non teñan diante dos ollos, atoparía o que buscaba antes da medianoite. Mais por ser el unha persoa escéptica e fuxitiva da casa de Deus, non se lle deu por abri-lo caderno que a súa nai adicara á maxia e outras supersticións ata que rematou de le-los outros. En ningún dos escritos anteriores se mencionaba nada semellante ao suceso das ovellas salvo naquel caderno. Marta anotara que segundo os máis vellos da parroquia, a morte súbita e aparentemente sen causa dun rabaño era un dos primeiros indicios de que se achaba entre eles o Demo. Estaba xusto a piques de pechar frustrado o caderno cando leu que aquel suceso viña sempre acompañado dun cheiro a xofre que, para entendernos, era coma o dos ovos podres.

Uxío pechou o caderno cun golpe que fixo treme-la candea, deixou escapar un longo suspiro e ergueuse coma quen quere espantar un pensamento. Na lareira quedaban brasas dabondo para quentar a estancia, así que sentou sen présa no banco de madeira e serviuse unha cunca do viño que gardaban para as visitas. A súa muller, Isabel, tecía en silencio unha peza escura. O lume facía que os fíos brillasen coma a prata vella. Ningún dos dous falaba, pero compartían a mesma temerosa dúbida.

ーNon creo nesa trapallada ーmurmurou el de súpeto, sen dirixirse a ninguén en particularー. Pero o cheiro… o cheiro era ben real.

Isabel seguiu co seu labor, sen interrompe-lo ritmo das mans. Só o mirou un segundo, abondo para que el entendese que tamén lle roldaba o mesmo pensamento.

Preparábanse para ir a cama cando soou a campá da igrexa. Primeiro unha badalada soa, seca. Logo outra. E outra. Máis rápidas. Máis desordenadas.

ーQue carallo... ーdixo Uxío.

Ao momento escoitáronse berros. Lonxe, no fondo do val. Uxío abriu a porta e o aire frío bateulle na cara. Entón viu un fulgor laranxa no ceo, por riba dos tellados.

Correron Penaval abaixo. Algúns veciños sumáronse á carreira. O lume devoraba o campanario da igrexa. Só o campanario. As grandes labaradas subían ata o ceo e a campá seguía soando coma se alguén, ou algo, estivese tocándoa dende dentro.

As lapas colapsaron de súpeto, coma se alguén as puxese nun puño. A calor do lume foi substituída por un frío seco que lles fixo erguer o pelo da caluga. A campá calou, sen un último toque ou eco. O campanario quedou mudo e carbonizado, pero enteiro, como se nunca ardese. Ninguén falou ao principio. Ficaron alí, xuntos, cos ollos prendidos no campanario queimado. Un silencio gravísimo caeu sobre todos. Só se oíu un salouco, seguido dun murmurio:

ーSó pode ser cousa do Demo…

Aquel rumor espallouse entre os presentes coma un fungo. Medraba por dentro. Varias cabezas asentiron, e algunhas mans fixeron o sinal da cruz. Uxío sentiu que todos o miraban sen miralo, buscando respostas que non querían oír. Non era home de falar moito, pero sentía que debía facelo.

ーO que vos vou dicir non é para meter medo. ーdixo con voz firmeー A miña nai deixou escritos moitos saberes. Ela xa sabía disto. Hai sinais que o preceden. A morte súbita dos animais, o cheiro a xofre, o lume espontáneo en lugares santos…

Un dos homes, pálido, preguntou:

ーE que facemos, Uxío?

ーNon buscar culpables entre nós ーrespondeu Uxíoー. O Demo case nunca toma forma humana. E se a toma, escóndese ben. O que temos que facer é estar atentos. Hai cousas que traizoan a súa presenza. Cousas fóra de lugar. O estraño, o imposible... iso é o que temos que vixiar.

As palabras quedaron flotando no aire, máis frías que o vento. Ninguén respondeu. Só un moucho afastado interrompeu o silencio, e pareceu, por un intre, que tamén el estaba a escoitar.

Durante os días que seguiron, o val enteiro viviu cun ollo aberto. Todo semellaba sospeitoso: unha galiña morta, un pozo coa auga máis escura do normal, un gato que miaba de noite sen parar. Uxío acudiu a tres casas distintas porque xuraban que viran ao Demo entre as sombras. Na primeira era só unha nube baixa, na segunda un cabalo fuxido, e na terceira, unha boneca colgada dunha árbore.

Xa pasaran tres días e aínda non había indicios sobre onde atopa-lo Demo. Uxío bebía no Rueiro xunta o seu mellor amigo. Diante del, Breogán ocupaba un banco enteiro el só. Era máis ancho cá porta da taberna, tan alto coma un cruceiro e tiña as mans grandes coma as portas dun forno.

ーEstamos dando voltas coma tolos, Uxío. Vai acabar mal ーdixo Breogán, cun ton entre serio e protector.

Uxío tomou un grolo de viño e deixouno no padal.

ーNon estamos tolos, meu. É que o Demo non é coma nós. Sabe que andamos a buscalo e xoga con nós. Escóndese só para sementar máis medo. Pero aparecerá. E cando o faga, vou precisar de ti. Da túa forza e da túa amizade.

ーQueres atrapalo? —riu Breogán, sacudindo a mesa sen querer.

ーSí. Precisaremos dos brazos máis fortes e as cabezas máis espelidas, pero podemos facelo. Miña nai deixou escrito como.

Nese instante, a porta do Rueiro abriuse coma un laio. Era a máis nova dos Xaráns, cunha cara de terror tan grande que fixo calar a tódolos presentes.

ーUnha cabra… unha das cabras volveuse negra esta noite!

Uxío ergueuse coma un lóstrego e Breogán coma o trono.

ーVai buscar a cinco homes fortes. ーfalou Uxío mentres se dirixía á portaー E fai chamar a Isabel. Que ela veña coas seis mulleres máis vellas.

Na corte dos Xaráns, a noite era un pozo sen fondo. A cabra, de pelo negro brillante e ollos como lume morto, rabuñaba coas patas contra o chan. As mulleres, dispostas en círculo arredor da corte, murmuraban rezos mentres pasaban as contas dos rosarios. A súa voz era un fío continuo e feble, coma o vento que move as follas antes da treboada.

Os homes ían derramando sal a pasos curtos, cada un murmurando para si, coma se tamén eles estivesen a rogar por non caer en tentación.

Uxío ergueuse no centro da corte co caderno da súa nai na man esquerda e unha cruz de ferro vello na dereita. Mirou a cabra, que se detivo por un intre, coma se tamén o recoñecese.

ーDemo de mil nomes, fillo da fenda e do lume, bebedor de ánimas e sementador de pánico ーdixo Uxío, cunha voz que non lle parecía propiaー, maniféstate. Fillo da noite sen nome, espírito de porco e fedor de xofre. Escoita o que se che di. Pola autoridade de San Lourenzo e do Altísimo, quédate quieto. Maniféstate!

A cabra ergueu a testa de golpe e ruxiu cun son que non era de animal. Os ollos sen pupilas fitaban cara a ningures. Cando Uxío fixo o sinal, Breogán lanzouse. Era coma se un monte caese sobre un toxo. O chan tremeu co seu peso. Caeron os dous, home e besta, envoltos nunha loita de bramidos e escuma. A cabra rabuñaba, xiraba a cabeza e cuspía palabras podres:

ーIdiotas! Lambecús! Parvadas de carne inútil! ーouveaba cunha voz grave, afogada e vellaー Mirade como vos guío como porquiños á feira! 

Breogán, porén, non cedeu. A súa forza dobregou o demo ata afundilo no barro. Os homes botáronse enriba e puxeron as cordas no pescozo, na cola e nas catro patas. Cada nó era un murmurio de poder.

Uxío deu un paso cara adiante, co rostro sombrío:

ーBreogán, tira do pescozo e, por Dios, non afrouxes. Que cada home colla unha corda e cada muller un brazo. Faládevos. Sostédevos. Formade unha barreira contra toda tentación e non deixedes que se vos meta na cabeza.

Na fraga de Nuvia o silencio era máis denso cá néboa. Só se oían as pisadas sobre o manto húmido das follas e as obscenidades da besta. A cabra, suxeita polas seis cordas e rodeada por homes e mulleres, non calaba un instante:

ーPero onde ides, imbéciles? Vides matarme ou facerme rir?

Cada vez que os insultos viraban en tentacións e o Demo susurraba palabras doces e promesas indecentes, unha das mulleres erguía o rosario, apertaba o brazo do seu compañeiro e berráballe á cabra:

ーCala, besta! Cala e volve ao burato do que viñeches!

As cordas tensábanse e o círculo mantiña o paso, firme, cara o corazón da fraga. Cando chegaron á mámoa, a cabra retorceuse con máis forza, sabedora do que viña.

Uxío colleu a corda que suxeitaba Breogán e mirou ao seu amigo.

ーÉ aquí.

Breogán asentiu, soltou a corda e colocou as mans na lousa. Era unha pedra ciclópea, tan vella coma o tempo, tan pesada coma unha maldición. Breogán empurrou coa forza dun mundo, coas veas inchadas e os dentes apertados. A lousa cedeu, movéndose cunha queixume de séculos. O burato escuro da mámoa abriu os seus beizos de terra.

O Demo fitou a Uxío.

ーParvo! Que pensas facer? Cres que te-lo poder para encerrarme? Pailán! Fillo de puta! Non te-lo valor que fai falla.

Uxío ollouno directamente e collendo a corda cunha man, sacudiulle unha forte labazada á besta.

ーCala a boca, pandorco, fillo da lama e becho do medo. Eu coñezo o teu nome.

E o Demo, por un intre, silenciouse.

Entre todos empurraron a cabra cara o burato. A besta resistía, cuspía escuma e berraba coas voces dos mortos.

ーIdiotas! Escoria temerosa de Deus! Quen credes que sodes?

Xa dentro, Uxío ergueu a voz, grave:

ーAgora ven a parte que require máis valor. Temos que soltar. Temos que deixalo aí. Non hai volta atrás. Se dubidamos, el sae. E se sae, estamos perdidos. Rezade canto coñeces e invocade a tódolos santos.

Un a un, os homes miraron ás súas compañeiras. Un a un, apertaron a man que os suxeitaba. E preparáronse para soltar.

Cando soltaron as cordas, a cabra ergueuse sobre as dúas patas traseiras, máis alta que ningún home, e cuspiulle na cara a Uxío. A saliva era quente e fedía a ósos queimados. Logo falou nunha lingua sen vogais, feita de pedras e insectos, unha lingua que non pertencía a este mundo. Ninguén recoñeceu aquelas verbas, pero todos entenderon que eran unha maldición.

O medo apertou os peitos coma un ferro frío. Pero ninguén fuxiu. Ninguén deu un paso atrás. Rezaron. Con voz queda, coas mans tremendo, usaron todo canto lembraban: ave marías, salves, glorias, oracións esquecidas que as súas avoas murmuraban de noite.

Uxío limpou o rostro cunha man e ergueu a cruz do seu avó, pesada e ferida polo tempo.

ーPola forza de San Lourenzo, polo lume do Altísimo, polos nomes prohibidos que nunca se deben dicir. Polo sangue dos mouros e os ósos dos antigos. Pola auga dos ríos e as pedras dos castros. Pola alma viva do val de San Lourenzo. Eu, Uxío Cernada, ordéoche: permanece!

A cabra bufou e empurrou cara fóra. Pero Uxío fixo un sinal. Breogán empurrou a lousa coa testa e cos brazos, coma quen quere volver selar o mundo. A cabra empuxaba coas patas dianteiras, rabuñaba, berraba en mil voces. Un a un, os homes sumáronse a Breogán. As veas saíron, os dentes craváronse nas bocas, os músculos arderon coma teas vellas. A lousa rendeu, milímetro a milímetro. As patas traseiras da cabra esvararon. O demo berrou coma se o ceo se rompese.

ーNunca! Endexamais! Oídesme? Non podedes encerrarme! Cabróns! Fillos de puta! Nunca! Nunca! Nunca!

Pero xa era tarde. A lousa encaixou cun golpe seco. E o mundo calou.

Un silencio antigo, redondo, cheo de significado, abrollou da mámoa. O frío esfumouse coma o fume no vento. O canto dos grilos voltou. O aire encheuse do arrecendo do verán. Alguén chorou, non se soubo quen. Todos caeron ao chan, sen forzas, sen palabras. Respiraban coma quen volta nacer.

A partir dese día, Uxío Cernada foi coñecido por outro nome. Chamárono o Demo.

Pola súa forza. Polo seu saber. Por ter vencido a escuridade sen perder a luz. Ese título non se perdeu. Pasou ao seu fillo cando morreu. E pasou ao seguinte. Sempre houbo e haberá na casa dos Cernada, un Demo. E sobre os seus ombreiros repousará a responsabilidade de protexer a vila do mal.